Τα επίπεδα του θορύβου στη σημερινή βιομηχανική κοινωνία είναι πολύ υψηλά, σε σχέση με το παρελθόν, αλλά η βαρηκοΐα από θόρυβο δεν είναι κάτι καινούργιο.
Το 600 π.Χ. η Σύβαρις, Ελληνική αποικία στην Ιταλία, για πρώτη φορά απομόνωσε τους μεταλλουργούς σε ένα τμήμα της πόλης για να μην ενοχλούν, με τα σφυροκοπήματά τους, τους κατοίκους της υπόλοιπης πόλης.
Η παλαιότερη γραπτή αναφορά που σώζεται είναι του Gaius Plinius Secundus, που παρατήρησε τον 1ο μ.Χ. αιώνα ότι οι άνθρωποι που κατοικούσαν κοντά σε έναν από τους μεγαλύτερους καταρράκτες του Νείλου έπασχαν από βαρηκοΐα.
Στη σημερινή εποχή το τίμημα για την τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη είναι μεγάλο για το όργανο της ακοής.
Οι δυσμενείς επιπτώσεις του θορύβου στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες είναι έντονες και αποτελούν ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα.
Είναι γνωστή και στον πιο αδαή η επίδραση του θορύβου στην ψυχολογική κατάσταση του ανθρώπου όταν αναπαύεται, κοιμάται, ομιλεί η εργάζεται.
Μπορούμε να διαχωρίσουμε τις επιπτώσεις του θορύβου σε δύο κατηγορίες η μορφές:
α) Ψυχολογικές
β) Οργανικές
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ
Σύγχρονες μελέτες και έρευνες σε έντονα αναπτυγμένες βιομηχανικές κοινωνίες, όπως Αμερική, Αγγλία, Γερμανία, Ιαπωνία, έδειξαν ότι οι επιπτώσεις του θορύβου στο καρδιο-αγγειακό σύστημα, στο αυτόνομο νευρικό σύστημα (στο σύστημα που ρυθμίζει τις ακούσιες λειτουργίες και κινήσεις των διαφόρων ζωτικών οργάνων του ανθρώπινου σώματος) και στο επίπεδο της βιοχημείας του κυττάρου του ανθρώπινου σώματος είναι μεγαλύτερες από ότι πιστευόταν μέχρι σήμερα.
Βρέθηκε ότι οι δυνατοί ήχοι, εκτός από την βλάβη που μπορούν να προκαλέσουν στο όργανο της ακοής, έχουν απευθείας επίδραση στα όργανα και στα ανατομικά στοιχεία του ανθρώπινου σώματος.
Οι δυσάρεστες αισθήσεις που προκαλούν είναι ένα αίσθημα κραδασμού στο κεφάλι, έντονο πόνο στο αυτί, ναυτία, ζάλη, απώλεια ισορροπίας και άλλα. Ίσως οι απευθείας επιπτώσεις να είναι σημαντικότερες στο επίπεδο των κυττάρων από ότι πιστεύεται.
Είναι βέβαιο ότι οι νευρικές ώσεις από τους πυρήνες του κεντρικού νευρικού συστήματος και δια του δικτυωτού σχηματισμού φθάνουν στον υποθάλαμο. Από τον υποθάλαμο δίνονται ώσεις στην υπόφυση και αρχίζει πλέον ο μηχανισμός έκκρισης των ενδοκρινών αδένων. Ακριβώς
από το σημείο αυτό αρχίζει και η εκδήλωση των αποτελεσμάτων του ηχητικού ερεθίσματος.
Το αυτόνομο νευρικό σύστημα που ρυθμίζει την στάση και λειτουργία των διαφόρων οργάνων του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από το συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό. Η δράση των δύο συστημάτων είναι ανταγωνιστική π.χ. το παρασυμπαθητικό ελαττώνει τον αριθμό των καρδιακών παλμών, το συμπαθητικό τις αυξάνει. Ο θόρυβος, σαν ανεπιθύμητος ήχος, διεγείρει το συμπαθητικό τμήμα του αυτόνομου νευρικού συστήματος και σαν τελικό αποτέλεσμα έχουμε την εκδήλωση ενός συνδρόμου κατά τον Selye δια μέσου ενός πολύπλοκου νευρο-ενδοκρινικού μηχανισμού. Το τελικό αποτέλεσμα αυτού του μηχανισμού είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, του μεταβολισμού και των αναπνοών.
Οι διαταραχές σε αυτές τις λειτουργίες έχουν σαν αποτέλεσμα την εκδήλωση συμπτωμάτων, όπως κεφαλαλγία, ναυτία, συσπάσεις των μυών, νευρικές εκδηλώσεις, κόπωση και διαταραχές στις ψυχοσωματικές αντιδράσεις.
ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ
Οι οργανικές επιδράσεις στον άνθρωπο αφορούν το όργανο της ακοής και μπορεί να είναι παροδικές ή μόνιμες.
Παροδικές επιδράσεις του θορύβου στην ακοή:
Όταν ένα άτομο εκτεθεί σε ένα ορισμένο ποσό θορύβου παρατηρείται μία προσωρινή ανύψωση του κατωφλίου της ακοής (του ελάχιστου επιπέδου ακουστότητας), δηλ. μία προσωρινή βαρηκοΐα. Η προσωρινή αυτή βαρηκοΐα εξαρτάται από το χρόνο, την ένταση, τη μορφή του θορύβου, την ατομική ευαισθησία και από άλλους αστάθμητους παράγοντες.
Η δυσμενής επίδραση του θορύβου στα κύτταρα του οργάνου της ακοής αρχίζει μετά από μια ορισμένη ένταση. Επίπεδα θορύβου μέχρι 70dΒ περίπου είναι ακίνδυνα για το όργανο της ακοής, για όσο χρόνο και αν εκτεθεί το άτομο στο θόρυβο.(Θόρυβος 70 dΒ είναι π.χ. ο θόρυβος που υπάρχει σε έναν δρόμο με συνήθη κυκλοφορία οχημάτων).
Η συχνότητα του παραγόμενου θορύβου επιδρά βλαπτικά στο όργανο της ακοής σε διαφορετική ένταση, δηλ. υπάρχει διαφορετική ευαισθησία στις διάφορες συχνότητες. Βρέθηκε ότι οι υψηλές συχνότητες προκαλούν βλάβη με μικρότερη ένταση θορύβου.
Η διάρκεια ηχοέκθεσης του ατόμου στο θόρυβο παίζει καθοριστικό ρόλο στο τελικό μέγεθος της βλάβης στην ακοή. Η βλάβη αυτή εξαρτάται μεν από την συνολική ηχητική ενέργεια που φθάνει στο αυτί, όχι όμως σε σχέση ανάλογη. Αν π.χ. η ηχοέκθεση δεν είναι συνεχόμενη αλλά διακοπτόμενη, η τελική βλάβη είναι μειωμένη, γιατί υπάρχει μερική αποκατάσταση κατά τα μεσοδιαστήματα της σχετικής σιγής. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τους εργαζόμενους σε ιδιαίτερα θορυβώδες περιβάλλον, όπως π.χ. κλωστοϋφαντουργεία, που πρέπει να γνωρίζουν πόσο χρόνο μπορούν να παραμείνουν συνεχώς στο χώρο εργασίας και ανά πόσο χρόνο πρέπει να κάνουν διάλειμμα.
Μόνιμες επιδράσεις του θορύβου στην ακοή :
Η μόνιμη βλάβη στην ακοή εξαρτάται από την ένταση, την διάρκεια και τη μορφή του θορύβου.
Είναι εμπειρικά γνωστό ότι τα άτομα που εκτίθενται σε βιομηχανικό θόρυβο για μακρό χρόνο παρουσιάζουν μέτρια ως μεγάλη παροδική βλάβη η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε μόνιμη.
Υπάρχουν δύο θεωρίες για την εξήγηση ατής της μετατροπής :
1) Η θεωρία της ολικής ενέργειας και 2) Η θεωρία του μικροτραύματος.
Σύμφωνα με την πρώτη θεωρία, κάθε μέρα, από την ηχητική ενέργεια που φθάνει στο αυτί, καταστρέφονται ένα ή περισσότερα τριχωτά αισθητικά κύτταρα. Αυτό συμβαίνει κάθε μέρα, έτσι που μετά από ένα μακρό χρονικό διάστημα το σύνολο των βλαβών γίνεται σημαντικό και ανιχνεύσιμο.
Σύμφωνα με την δεύτερη θεωρία, κατά την μακρά διάρκεια ηχοέκθεσης του ατόμου στο βιομηχανικό θόρυβο, μπορεί να συμβούν μία, ή δύο, ή περισσότερες απότομες αυξήσεις της έντασης του θορύβου. Είναι το κριτικό χρονικό σημείο για το ακουστικό τραύμα που προκαλεί απώλεια αισθητικών τριχωτών κυττάρων. Βέβαια τα γεγονότα δεν είναι τόσο απλά και για την ερμηνεία των βαρηκοϊών που παρατηρούνται σε άτομα που εκτίθενται σε βιομηχανικό θόρυβο πολλές παράμετροι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επιπρόσθετα επιδεινώνουν την ακοή του ατόμου που είναι εκτεθειμένο σε θόρυβο, είναι:
α. η ηλικία
β. βιομηχανικά χημικά προϊόντα
γ. ωτοτοξικά φάρμακα
δ. νοσήματα ωτολογικά
ε. προοδευτική συγγενής βαρηκοΐα
Η εκτίμηση της επίδρασης αυτών των παραγόντων είναι απαραίτητη για τον προσδιορισμό της βλάβης που οφείλεται στο βιομηχανικό ή άλλο θόρυβο.
Συνοπτικά αναφέρω τις τρεις βασικές παθολογικές καταστάσεις που αντικατοπτρίζουν τη μόνιμη επίδραση του θορύβου στην ακοή:
α. το οξύ ακουστικό τραύμα
β. το χρόνιο ακουστικό τραύμα
γ. την θορυβογενή βαρηκοΐα
Σε αυτές τις καταστάσεις, την διάγνωσή τους, την πρόληψη και την αντιμετώπισή τους, θα επανέλθω αναλυτικά σε επόμενο άρθρο.
